کارگاه آموزشی انتشار دسترسی آزاد برگزار شد
کارگاه آموزشی «انتشار دسترسی آزاد: عدالت در دانش آزاد» به مناسبت هفتهی بینالمللی دسترسی آزاد و در راستای جنبش جهانی دسترسی آزاد یونسکو، در روز دوشنبه ۲۹ مهرماه در تالار ایران دانشکدهی مطالعات جهان برگزار شد.
سخنران این کارگاه با هدف ترویج دانش آزاد و ارتقاء جنبش دسترسی آزاد علیرضا صالحی نژاد، پژوهشگر مرکز پژوهشی سیاستهای فضای مجازی دانشگاه تهران، سفیر مرکز علم آزاد، و دبیرمسئول دایرکتوری مجلات دسترسی آزاد بود.
در این کارگاه موضوعاتی شامل فرایندهای ارتباطات علمی، تاریخچهی انتشار علمی، پدیدهی بحران نشریات و دلایل و عواقب آن، دانش آزاد، انواع علم آزاد، اهمیت دسترسی آزاد، دسترسی آزاد سبز و طلایی، پروانهها و ابزارهای حق تکثیر کریتیو کامنز، سیاستهای به اشتراک گذاری مقالات، منابع مالی انتشار دسترسی آزاد، و راههای ترویج دسترسی آزاد بررسی شدند.
رواج اینترنت و فناوری اطلاعات به ظهور جنبش دسترسی آزاد در قالب دورههای آزاد انبوه برخط، نشریات، کتب، دادهها، آرشیو و مخازن دسترسی آزاد انجامید.
صالحی نژاد خاطرنشان کرد که ۴۶ پژوهش از ۷۰ پژوهش بررسی شده دلالت بر افزایش استناد مقالات دسترسی آزاد دارد. همچنین، هم اکنون ۴۳۶۳۱۶۸ مقاله از ۱۳۸۴۸ ژورنال در دایرکتوری مجلات دسترسی آزاد نمایه شده است، که ۴۲۹۱۱۶۲ مقاله از پروانههای کریتیو کامنز استفاده کردهاند.
شایان ذکر است که اکثر مجلههای علمی دانشگاهی فارسی و انگلیسی در ایران بصورت دسترسی آزاد منتشر میشوند، هرچند این کار غالباً بدون توجه به مفهوم و جنبههای حقوقی دسترسی آزاد صورت میگیرد. همچنین در راستای قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات در ایران، سامانهی انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات در خرداد ۱۳۹۶ راه اندازی شد که مشمول بیش از ۶۵۰ دستگاه و موسسه میشود و تاکنون بیش از ۱۰۰۰۰ درخواست شهروندان در این سامانه ثبت شده است.
در پایان کیفیت و اعتبار مجلات دسترسی آزاد مورد بررسی قرار گرفت، و ژورنال «لنست گلوبال هلث» با ضریب تاثیر ۱۵.۸۷۳ و پذیرش نهایی کمتر از ۶% مقالات ارسالی به عنوان نمونهای از مجلات معتبر دسترسی آزاد مطرح شد.
این کارگاه به همت «کرسی یونسکو در فضای مجازی و فرهنگ» با همکاری دانشکدهی مطالعات جهان دانشگاه تهران و مشارکت «مرکز پژوهشی سیاستهای فضای مجازی»، «انجمن ایرانی مطالعات جهان»، «کرسی ارتباطات علم و فناوری یونسکو»، «کرسی یونسکو در آموزش و یادگیری الکترونیکی»، «انجمن بینالمللی ارتباطات سلامت»، «مندلی»، «مرکز علم آزاد»، و «فیگشر» برگزار شد.