فضای مجازی و خانواده: عضویت در فیس بوک و پیامدهای آن بر نظام خانواده در ایران

مکان:دانشگاه تهران، دانشکده مطالعات جهان، تالار ایران

تاریخ برگزاری:دوشنبه ۲۲ آذرماه ۱۳۹۵

زمان: ۱۳:۳۰

هدف این سخنرانی ارائه یافته ­های مطالعه عضویت زنان و شوهران ایرانی در شبکه اجتماعی فیس بوک و پیامدها و آثار آن بر خانواده ایرانی است. به عبارت دیگر، مسأله اساسی این پژوهش این است که «عضویت زوجین ایرانی در فیس­بوک چه پیامدهایی را برای نظام خانواده در ایران در پی داشته است؟». برای پاسخگویی به این مسأله، مطالعه روابط میان زوجین از سه منظر روابط قدرت، حریم خصوصی و نیز روابط صمیمانه و عاطفی مورد توجه قرار گرفته است. روش انجام این پژوهش کیفی است؛ جمع­آوری داده­ ها هم به صورت آنلاین و هم به شکل آفلاین انجام شده است. عمده­ ترین روش گردآوری اطلاعات انجام، مصاحبه­ های گروهی آنلاین در برخی از گروه های تخصصی مربوط به خانواده در شبکه اجتماعی فیس بوک بوده است.

 یافته نهایی تحلیل داده­ های جمع­آوری شده، با استفاده رویکرد زمینه­ ای یا داده­ محور، مفهومی به نام «خانواده جهانی شده» شده است. این مفهوم ضمن توصیف ویژگی های این نوع خانواده متأثر از شبکه­ اجتماعی فیس بوک، تبیین می­کند که چه عواملی سبب ایجاد آن شده­اند و چه پیامدهای کلانی را می­توان برای نظام خانواده در ایران پیش­ بینی کرد. نتیجه نهایی این مطالعه این است که ورود فناوری های نوین ارتباطی به خانواده، سبب اضمحلال و فروپاشی خانواده ایرانی نمی­شود، بلکه نظام خانوادگی جدیدی ایجاد می­ شود که طی آن مرزهای خانواده ایرانی کم­رنگ­تر و حریم خصوصی آن شفاف­تر شده است؛ همچنین تصمیم­گیری در مورد مصرف رسانه با مشارکت بیشتر زنان همراه است؛ همچنین در این نوع خانواده، روابط صمیمانه و عاطفی فراخانوادگی به­ واسطه فیس بوک تسهیل شده است؛ در نهایت اینکه، از منظر راهبردی و برای مواجهه مقتضی با نفوذ و حضور شبکه­ های اجتماعی در خانواده ­های ایرانی، به جای نگاه آسیب­ شناختی به فناوری های شبکه­ های اجتماعی، باید به تقویت و بهبود روابط و تعاملات ارتباطی و عاطفی میان زوجین درون خانواده متمرکز شد.