نخستین نشست کرسی یونسکو؛ "معرفت شناسی زمان در فضای مجازی"

در ابتدای این جلسه  که با حضور جمعی از اساتید و دانشجویان برگزار گردید، پروفسور سعید رضا عاملی رئیس کرسی یونسکو در خصوص حوزه فضای مجازی و اهمیت کنونی آن چنین گفت: یکی از بنیادی‌ترین موضوعات عصر حاضر ارتباط بین دنیای فیزیکی و دنیای مجازی است. سپس با ذکر تفاوت‌های جهان فیزیکی و جهان مجازی افزود: یکی از تفاوت‌های جهان مجازی با جهان فیزیکی سرعت است. در جهان مجازی سرعت بسیار بالاتر از دنیای فیزیکی است و هرچه سرعت بالاتر باشد زمان برای بازبینی امور کاهش می‌یابد.

استاد ارتباطات با توضیح ظرفیت‌های فضای مجازی افزود: یک ویژگی مهم این فضا تفاوت در زمان است. زمان مجازی زمان هندسی است. در دنیای فیزیکی که زمان خطی است لحظه‌ای از دست می‎‌رود و لحظه‌ای دیگر جایگزین می‌شود ، اما در دنیای مجازی ما در عین واحد با زمان‌های بسیار سروکار داریم.

رئیس دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران درباره دومین تفاوت این دو فضا گفت: دومین تفاوت در منطق کار است، به معنی تبدیل کار فیزیکی به کار مجازی است.

به اعتقاد دکتر عاملی تفاوت بین فضای فیزیکی و فضای مجازی در منطق انرژی است  و توصیف و تصریح کرد: انرژی مجازی از ظرفیت تبدیل امر فیزیکی به امر مجازی و تبدیل امر شیئی به امر عددی برخوردار است و انرژی‌های تخریب کننده را به انرژی های با ظرفیت تخریب کم تبدیل می‌کند.

دکتر عاملی در بخش دیگری از سخنان خود با طرح این نکته که فضای مجازی زمان و مکان نمی شناسد، همه جایی و همه مکانی است، مرزها را به سهولت می‌پیماید و در آن واحد از رموزی پرده می‌گشاید که به دست آوردن آن‌ها در عالم فیزیکی مستلزم صرف، انرزی، زمان و هزینه بسیار است و گاه حتی غیر ممکن می‌نماید. همچنین گفتند در بحث فضای مجازی ما در محیطی قرار داریم که فاصله‌ای وجود ندارد و به تبع آن مقیاسی برای اندازه گیری وجود ندارد.

رئیس کرسی یونسکو همچنین خاطرنشان کرد که زمان در پیوند با زندگی، کار و فرهنگ منشأ بسیاری از تغییر و تحولات خواهد بود و مطالعات فرهنگی و اجتماعی نیز متناسب با تغییر زمان دستخوش تغییر می‌شوند.

در ادامه جلسه سخنرانی، دکتر پریسا امیری فرد با موضوع معرفت شناسی زمان در فضای مجازی سخن خویش را آغاز نمود و گفت: در این گفتار درصدد هستیم ذیل پارادایم جدید علمی اپیستمولوژی جدیدی را مطرح کنیم. پارادایم عصر حاضر خرده فرهنگی است که به عقیده کوون سیطره جهانی یافته است. این پارادایم در بحث ما دو چهره سرنمون دارد:

–           انیشتین

–           هایدگر

و در ادامه با مقدمه ای حول بحث ارتباط علم و فناوری بحث را آغاز کرد و به شرح موضوعاتی همچون بحث فضا- زمان در تئوری انیشتین، چگونگی شکل گیری شبکه و جهان مجازی، دیدگاه هایدگر از جهان “به مثابه تصویر”، تفکر تصویری در جهان مجازی و در خاتمه به بحث زمان تجاری در تئوری فیزیک –اجتماع نش و الگوی دوفضایی شدن پرداخت.

دکتر امیری فرد به این نکته اشاره کردند که: برداشت های مختلفی را از زمان در شبکه که ارتباط با فرهنگ دارد، می توان مطرح کرد:

–           زمان به مثابه “فرآیند پا گرفتن ساختارهای نوین”

–           زمان به مثابه سرعت تغییر

–           زمان به مثابه تکوین

–           زمان به مثابه لحظه های آن

–           زمان به مثابه جریان زمان

–           زمان تجاری

اما پیش فرض ما در تعریف زمان در تعابیر فوق، زمان فیزیک است. و سوال اصلی ما در این گفتار این است که پیوستار فضا- زمان در فضای مجازی چگونه تفسیر می شود؟ چطور این زمان در عین نامتناهی بودن محدود است؟ ساختار فضا در جهان مجازی چیست؟ منظور ما از فضای مجازی فضایی از نشانگانی است که بر اساس زبان صفر- یک ریاضی برنامه نویسی شده اند. این ارتباط چگونه در فضای شبکه و فضای مجازی برقرار می شود که زمان را ترانسپارنت می کند؟

وی افزود: زبان صفر و یک که زبان برنامه نویسی است یک فضای معلق ایجاد می کند. در فضای معلق ما با مفهوم صفحه به طور پارادوکسیکال مواجه می شویم. تقارن هایی که میان زوج دوتایی صفر- یک در صفحه دارای میدان ایجاد می شود پیوستار فضا زمان را ممکن می سازند. بر حسب آن ها یا کلیک هایی که در صفحه اتفاق می افتد نوعی توزیع احتمالات گزینه های ممکن به وقوع می پیوندد. در اینجا کاربر بدون آنکه ریاضیدان باشد یا دانش ریاضی داشته باشد به اندامی در شبکه متصل می شود که ادامه جهان ذهن است.

و سپس در ادامه گفت: در ورود به بعد سوم در ادامه فکر محض جریان زمان شکل می گیرد و فرد نوعی از حیات را در فضای مجازی تجربه می کند. انبوه تصاویر، داده، نور، رنگ … در پاتیناژی او را احاطه می کنند؛ این سیالیت مقدمه ورود به بازار سرمایه است که کاربر را به مثابه تاجر وارد تجارت زمان می کند. درواقع جوهر سرمایه در اینجا نظام آکسیومی شده است که بر اساس منطق ریاضی به حوزه اقتصادی- اجتماعی وارد شده است. براساس مدل ها، آکسیوم گذاری کمیات انتزاعی بر اساس مصرف بیشتر به وقوع پیوسته است.

دکتر امیری فرد همچنین بیان کرد: تئوری فیزیک- اجتماع نش در مهندسی اجتماعی غرب در دل چنین رویدادی به وقوع پیوسته است: بهترین استراتژی در بازی بازار کدام است؟ استراتژی ای که ضرورتا با پیش بینی رفتار مصرف کننده، پایداری بازار را تضمین کند. در اینجا لازم است که به مشکلی پاسخ دهیم اگر افراد بدانند شما در حال پیش گویی کار و فعالیت آنها هستید ممکن است عمل دیگری انجام دهند … بنابراین نش سوال دیگری مطرح کرد و به این سوال اینگونه پاسخ داد افراد در بازی دیگر در مقایسه با همان بازی چگونه به تعادل می رسند؟ نظریه فیزیک- اجتماع نش مبنای مهندسی اجتماعی غرب طی دو دهه اخیر بوده است.

دکتر امیری فرد در پایان سخنان خود  تئوری دوفضایی شدنها را مطرح کرد تا امکان ها و توان های بالقوه این نظریه را در رابطه با بحث مزبور مورد مطالعه تطبیقی قرار دهد.

و در پایان جلسه دکتر عاملی رئیس کرسی یونسکو در فضای مجازی و فرهنگ: دوفضایی شدن جهان با بیان اینکه در دنیایی که لحظه به لحظه در حال متصل شدن به هم است و پویایی در “آن” اتفاق می افتد،  زمان به گونه ای تعبیر می شود که با سرعت، آمیختگی قابل توجه دارد. یعنی با سرعت بالا در زمان کوتاه قادر به انجام حجم عملیات گسترده ای خواهیم بود. بسط زمان باعث متحول شدن تمامی ابعاد زندگی روزمره بشر است. هر زمانی، هر مکانی یعنی ادغام تکثرات و به کار گیری ظرفیت نامحدود این جهان نوظهور. با این روند نمی‌دانیم که آیا وقت همچنان در جهان مجازی طلاست یا اصطلاح دیگری می‌تواند مشخصات زمان جدید را باز تولید کند. ایشان همچنین افزود بسیاری از فرهنگ ها نیز تحت تأثیر زمان هم تغییر می‌کنند و هم ساکن می‌مانند. فرهنگ در زمان فیزیکی یک معنا و در محیط مجازی معنای دیگری دارد. دکتر عاملی همچنین در خصوص پویایی زمان در سطح تبدیل زمان بعنوان ظرف عمل برای یک امر تبدیل به ظرف زمان برای متمایل به بی نهایت عمل شده است و این تراکم از یک قابلیت کونتوم برخوردار است که بستگی به ظرفیت گذاری الکوریتمی و برنامه ای دارد.

سخنرانی خانم دکتر پریسا امیری فرد روز سه شنبه ۲۶ مرداد ۱۳۹۵ در محل کرسی فضای مجازی و فرهنگ: دو فضایی شدن جهان، دانشکده مطالعات جهان برگزار شد.